تربیت کودک از دیدگاه روانشناسی

عوامل تاثیرگذار در تربیت فرزند را می توان به 3 گروه تقسیم کرد:

*خانواده

مهمترین محیطی که کودک در آن قرار دارد و تاثیر اصلی بر تربیت او می گذارد.

*محیط

محیط سالم و مناسب تاثیر بسزایی در سلامت روحی، اجتماعی و خانوادگی کودک دارد.

*وراثت

منظور از وراثت انتقال خلق و خو و ویژگی های پدر و مادر به فرزند از طریق ژن هاست.

به رسمیت شناختن کودک در خانواده

با تولد کودک باید او را به رسمیت شناخت و صاحب رای دانست. غیر از مسائل زناشویی که خط قرمز والدین است در بقیه موارد توجه به حضور کودک و دخالت او در تصمیم گیری ها ضروری است. در واقع شیوه گفتگوی سه نفره باید حکمفرما باشد.

اگر کودک را در موضوعی دخالت دادید و او تصمیم درستی نگرفت او را سرزنش نکنید. اشتباهش را مدام به او یادآوری نکنید. اجازه دهید تا او به تصمیمش بیاندیشد و با عقل خودش به اشتباهش پی ببرد. بریدن انگشتش با چاقو بهتر از این است که کار با چاقو را نداند.

بهترین شیوه تربیتی کودک

بهترین شیوه‌های تربیت فرزند که مورد تائید بسیاری از روانشناسان کودک است، شیوه مقتدرانه هست. در این روش تربیت کودک، پدر و مادر رفتار گرم با فرزندان دارند نه بیش‌ازحد صمیمی هستند و نه بیش‌ازحد سرد. والدین مقتدر همراه با قوانین سفت‌وسخت ازنظر عاطفی پاسخگوی نیازهای فرزندان هستند و انتظارات و توقعات متناسب با توانایی‌ها و نیازهای کودک دارند. به استقلال فرزند احترام می‌گذارند و ارتباط صمیمی با فرزندان برقرار می‌کنند و بحث‌های منطقی و روشن  انجام می‌دهند. والدین با اقتدار مسئولیت نهایی را بر عهده فرزندان قرار می‌دهند.

در تربیت کودک شیوه تربیت مقتدرانه درنهایت فرزندان باکفایت و کودکان مسئولیت پذیر تربیت خواهد کرد که اطمینان کافی به خوددارند. این افراد بسیار سازگار و خلاق بار می‌آیند و همیشه مشتاق فراگیری بوده و در تحصیل و مهارت‌های اجتماعی مطلوب به موفقیت می‌رسند. فرزندی که به روش مقتدرانه تربیت‌شده، ازنظر احساسی سالم‌تر هستند و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد. آن‌ها دلبسته و وابسته به خانواده می‌باشند.

نقش محیط در تربیت فرزند

یکی از نکات مهم دیگر که والدین در تربیت کودک نباید فراموش کنند این است که آن ها مسئول ارتباطات خارج از خانه فرزند خود هستند. اگر والدین در زمان گفتگوی کودک خود با دیگران حضور داشته باشند می توانند در صورت نیاز و در زمان تشخیص موقعیت های آسیب زا به موقع مداخله کنند. آن مکالمه را کنترل کنند و در صورت تشخیص آن ارتباط را کم و یا قطع کنند.

نقش پدر در تربیت فرزند

تصور غلطی است که وظیفه پدر تنها فراهم کردن نیازهای مادی فرزند است. حضور پدر در خانه خود به تنهایی حمایت عاطفی از کودک محسوب می شود. این امر حتی در رشد جنسی فرزند موثر است. گفتگوی پدر با فرزند باعث تقویت ارتباط اجتماعی او می شود. به دلیل اینکه بازی کردن پدر با فرزند هیجان بیشتری نسبت به مادر دارد باعث پرورش خلاقیت در بازی و خلق بازی های جدید خواهد شد. پس فراموش نکنیم که پدر دستگاه خودپرداز نیست.

کودک و تکنولوژی

یکی از مسائل مهم دنیای امروز که اکثر خانواده ها درگیر آن هستند چگونگی تقابل تکنولوژی هایی مانند موبایل، فضای مجازی و .. با تربیت کودک است. آیا باید در جهت حمایت از او در برابر آسیب های مجازی کودک را از آن محروم کرد؟ یا فرزندمان را در استفاده از این تکنولوژی آزاد گذاشت؟

به نظر می رسد بهترین راه قرار دادن تکنولوژی در اختیار کودک به شرط کنترل آن باشد. نباید بخاطر جلوگیری از آسیب های احتمالی،  او را از آن محروم کرد. پیشنهاد ما به والدین این است آگاهی های خود را در این زمینه بالا ببرند تا کودک برای استفاده از این امکانات به آن ها متکی باشد. در واقع والدین باید هماهنگ با نظام آموزشی بیرونی کودک پیش روند و فاصله ای میان این دو نباشد. کار عاقلانه این است که قبل از ورود تکنولوزی به خانه و در دسترس قرار دادن آن برای کودک، ابتدا فرهنگ استفاده از آن را نهادینه کنیم. اگر کودک را از چیزی محروم کردید علت این محرومیت را برای او توضیح دهید.

دروغ گویی و ریشه های آن

دروغ گویی در کودک زیر 3 سال معنایی ندارد. یعنی او درکی از دروغ ندارد. پس نباید او را متهم به دروغگویی کرد. کودک 3 تا 4 سال  قوه تخیل قوی ای دارد. او بین واقعیت و خیال مرزی قائل نمی شود. اگر اشتباهی از کودک سر بزند یا دروغ بگوید کار اشتباهش را گردن یک فرد خیالی می اندازد. والدین باید بدانند که این خیال پردازی دروغ نیست و نباید کودک را بخاطر آن ملامت کنند. در حدود 6 سالگی کودک معنای دروغ و بدی آن را می داند. اگر می خواهید از دروغگویی کودک جلوگیری کنید باید تحمل حقایق تلخ را به اندازه حقایق شیرین داشته باشید. کودک را دروغگو خطاب نکنید. این کار شما باعث از بین رفتن اعتماد به نفس او می شود و در نتیجه کودک را ترغیب به دروغگویی خواهد کرد.

دروغ گویی و ریشه های آن در کودکان

در نهایت کودکان باید آگاه باشند که هر کرداری از سمت آن ها توام با نتایج است. برای کودکان حدومرز تعیین کنید و خود نیز به آن عمل کنید. اگر تنبیهی برای اشتباه او در نظر می گیرید باید متناسب با آن عمل نادرست باشد. تنبیه باید بدور از تنش و پرخاشگری باشد. مانند اینکه او را از امتیازات ویژه اش مانند بازی کردن با کامپیوتر برای مدتی محروم کنید. فرمان به کودک باید قابل اجرا باشد تا باعث نافرمانی نشود.